Miljøfaktorer fra industrien

Hvorfor lukter det på Husøy?

Lukten fra Husøy kommer i hovedsak fra fiskerelatert næring. Dette er en næring hvor det forventes utfordringer med lukt, både fra båter som kommer inn med fisk og fra produksjon av fiskeolje, fiskemel og fiskefôr. Denne næringen har vært på Husøy i mange år, og det har vært flere perioder med lukt. 

Hvem er ansvarlig myndighet?

Det er Statsforvalteren i Rogaland som er ansvarlig myndighet for oppfølging av at virksomhetene følger sine utslippstillatelser for lukt. Dette gjøres hovedsakelig gjennom å sikre at virksomhetene har gode internkontroller. Virksomhetene er pliktige til å ta luftprøver, hvor luktprøvene viser om virksomhetens internkontrollsystem og teknisk utstyr klarer å håndtere lukt. Luktprøver tatt fra virksomhetene på Husøy viser at deres systemer klarer å begrense lukt slik at utslippene er godt innenfor grensen satt i utslippstillatelsen.

Statsforvalteren fører tilsyn med virksomhetene omtrent hvert tredje år, i tillegg til at virksomhetene hvert år må rapportere inn til Statsforvalteren.

Hvor mye kan det lukte?

I utslippstillatelsene fremgår det at virksomhetene skal være «99 % luktfri». I praksis betyr dette at virksomhetene må holde seg under grenseverdien 99 % av tiden per måned. Det betyr også at virksomhetene kan ha et lovlig utslipp av lukt over denne grensen 1 % av tiden per måned. Dette utgjør ca. 7 timer i måneden.  En utfordring på Husøy er at det er flere virksomheter som har potensiale for luktforurensing, slik at lukten kan bli sterkere og vare lenger uten at det overstiger enkeltbedriftene sin grense. Mange av lukthendelsene kan derfor være lovlig innenfor utslippstillatelsen som er gitt. Fordi opplevelsen av lukt er så individuelt vil noen kunne oppleve ubehag av et luktnivå andre ikke kjenner. 

Les mer om hvordan luktforurensning og hvordan det reguleres hos Miljødirektoratet.

Lukten kan også komme fra andre kilder, som fra båter med dårlige råvarer eller forurensing av fiskerester/-olje i havnebassenget.

Er lukten helsefarlig?

Lukten inneholder ikke farlige stoffer, og det er ikke farlig å være utendørs eller ha vinduene åpne når det lukter.  Lukten kan oppleves som ubehagelig, noe som går utover livskvaliteten og dermed betegnes som en helseulempe. Opplevelse av lukt er veldig individuelt, både hvor intens lukten er og hvor god og vond en lukt er.  Lukten vil derfor påvirke folk ulikt.

Hvordan gi tilbakemelding om lukt?

Det er opprettet en egen miljøportal for bedriftene på Husøy. Tilbakemeldinger som meldes inn via miljøportalen blir sendt til alle de 4 bedriftene som har utslippstillatelse på lukt: Pelagia Karmsund Fiskemel, BioMar Karmøy, Karmsund Protein AS og Seagarden. Bedriftene legger også ut driftsmeldinger på portalen. Det kan være nyttig å sjekke disse før man sender inn en tilbakemelding. Bedriftene svarer opp tilbakemeldinger fortløpende. Det er nyttig at publikum gir tilbakemelding når man opplever lukt fra Husøy. Dette for at bedriftene skal få beskjed om at det lukter, og dermed kan undersøke om den enkelte bedrift er ansvarlig for lukten. 

Kvar kjem utsleppa frå, og kva er det?

Utsleppa har ulikt opphav, og det varierer kva forureininga er for noko.  Det er generelt vanskeleg å finne opphavet til forureininga, og dermed den ansvarlege.
Utslepp til hamnebassenget på Husøy er ofte returvatn, som går frå bedrifta til båten etter at fisken er levert, kor noko av dette hamnar på sjøen enten medviten eller som eit uhell. Returvatnet inneheld blant anna fiskerester/-fett, og medfører tilgrising av strandsona.

Frå båtar så har det òg vert forureining som følge av spyling av båt med såpe og forureining av mineralolje, som etter forureiningslova er meir alvorlege forureining.  Dette er òg hendingar kor sjøfartsdirektoratet kan gi gebyr for brot på føresegnene, då det er eit direkte brot på lova dei forvaltar.

Det har òg vært forureininga frå verksemdene på land, kor avløp har komet opp til overflaten og gjennom lossing av vegetabilskpulver i vind der noko av dette har hamna på sjøen.

Kven har mynde for forureining i sjø?

Kven som har mynde for forureining i sjø avhenger av forureininga og kvar den kjem frå.

Sjøfartsdirektoratet har mynde for forureining frå skip, saman med Kystverket. Det er derimot nokre avgrensingar i kva som er rekna som forureining, slik at Sjøfartsdirektoratet kan berre gi gebyr for brot på føresegnene i gjeldande hendingar:

• Lastebåtar som frakter fisk og slepp restvatnet på sjøen
• Fiskebåtar som tek i mot returvatn frå landbaserte verksemder, kor restvatnet hamnar på sjøen.
• Avfall frå båtar som blir kasta på sjøen
• Utslepp av kjemikaliar frå båt: oljer, såper og andre kjemikaliar.

For å kunne gi eit gebyr for brot på føresegnene er det ein høg bevisbyrde. Det må difor vere godt dokumentert kven som er ansvarleg for hendinga, og kva som er årsaka til forureininga.

I Sjøfartsdirektoratet sitt lovverk er det lovleg for fiskebåtar å sleppe ut fisk og fiskeproduktet. Dette uavhengig av eventuelle miljøkonsekvensar av utsleppet.

Statsforvaltaren er forureiningsmynde for dei fiskerirelaterte verksemdane på Husøy. Dei har ansvar for forureining som kjem frå verksemda på land, og ikkje forureining frå båt.

Brannvesenet, og Karmøy kommune, har aksjonsplikt mot forureining av farlege stoffar.

Kvifor ryddar ikkje brannvesenet opp fiskefeittet?

Brannvesenet har berre aksjonsplikt for forureining av farlege stoffar, som mineraloljer og andre kjemikaliar. Fiskefeitt inngår dermed ikkje i det som brannvesenet normalt aksjonerer mot. Brannvesenet har òg av erfaring lært at det er lite hensiktsmessig å legge ut lenser for å forsøke å samle dette opp. Dette fordi lensene ikkje vil bidra til å hindre spreiing, då feittet i hovudsak vil gå under lensene.

Melde ei hending til politiet?

Forureining og andre miljøhendingar kan meldast til politiet, men det er ikkje alltid at melding til politiet er den beste og mest effektive forfølginga av ein hending. Vi tilrår difor at hendingar først blir rapportert til kommunen, slik at kommunen kan vurdere om omfanget og karakteren til hendinga gir grunn til melding til politiet. Kommunen vil då òg vurdere om saken skal sendast til andre etatar.

Viss du likevel ønskjer å melde hendinga til politiet, så tilrår følgjande:

1. Du må gjere ein vurdering av om du har gode nok bevis og dokumentasjon til at politiet kan følgje opp saka etter straffelova. Politiet og straffelova stiller generelt høge krav til bevis, og sakar med manglande bevis blir ofte lagt bort.
2. Følg mala for melding til politiet, og svar den opp så godt du kan. Mala er i hovudsak tilpassa hendinga “forureining i sjø”, men kommunen tilrår at denne malen òg blir nytta til melding av miljøkriminalitet generelt.
3. Lever meldinga personleg til politikontoret. Det er politikontor i Haugesund og i Kopervik.  Alternativt kan meldinga sendast som brev i posten. Meldingar som blir sendt på e-post blir generelt ikkje vurdert.

Politiet kan òg opprette sak på eiga hand. Kommunen og politiet tilrår difor at du varslar politiet på: 02800 når du ser ein alvorleg hending på Husøy. Dette kan vere ein hending kor båt medviten slepp ut større mengder med restvatn, såpe eller anna på sjøen.

Vil det bli mer lukt, støv og støy med utbygging av Karmsund Havn?

Utvidelsen av Karmsund havn er en konteiner havn, og tar imot varer som er pakket i bulk i konteiner. Dette vil ikke medføre lukt eller støv, men kan medføre noe støy. Karmsund havn har reguleringsplanen for utvidelsen fått krav om miljøoppfølging av blant annet støy. Dette vil si at de må ta målinger av støy, og sikre at dette ikke er over lovlige grenser.

Hvis du opplever støy fra Karmsund havn sin virksomhet på Husøy, så kan du rette en klage på det på deres nettsider 

Merk at det også er andre aktører på Husøy som kan medføre støy, og at det ikke er sikkert at støyen kan knyttes direkte til Karmsund Havn.

Hva er “tillatelse etter forurensningsloven”?

Virksomheter som “må” forurense for å kunne drive sin virksomhet må søke om tillatelse til å forurense etter forurensningsloven § 11. Det er Miljødirektoratet og Statsforvalteren som har myndighet til å gi tillatelse etter § 11, hvor Miljødirektoratet er myndighet når virksomheten skal ha tillatelse til å slippe ut farlige og regulerte stoffer, mens Statsforvalteren er myndighet for virksomheter som ikke skal slippe ut farlige stoffer. Det blir ført tilsyn av samme myndighet som har gitt tillatelse etter forurensningsloven.

I tillatelsen blir det regulert utslipp til sjø/vann og luft. Dette inkluderer lukt, avløp, støy og generell forsøpling. Det blir og stilt krav til gode internsystemer for å sikre at kravene blir fulgt opp.  Det er kommunen som er forurensningsmyndighet for virksomheter som ikke har forurensningstillatelse fra Statsforvalteren og Miljødirektoratet.

Alle tillatelser er offentlig på norskeutslipp.no

Rotter

Tilføring av næring fra fiskefettet gir en økt rottebestand. Det er derfor viktig at husstander som opplever en økning i rotter tar kontakt med kommuneoverlegen. Innen skadedyrforskriften har kommunen stor mulighet til å pålegge privatpersoner og virksomheter å gjøre tiltak for å redusere skadedyr. Det vil i dette tilfelle være virksomhetene som må gjøre tiltak for å redusere forekomsten av næring, og dermed rotter.

For å hindre at du bidrar til en økt rottestand ber vi om at du sikrer at det ikke er matrester eller tilfluktsrom på din eiendom for rottene.

Kva er kjelda til støyen?

På Husøy er det fleire kjelder til støy, slik at det kan vere vanskeleg å vite kva som er kjelda til konkrete lyde. Samstundes så er ofte den samla støyen som utgjer ein påkjenning.

Noko av støykjeldene er regulert, enten gjennom utsleppsløyve eller i reguleringsplan. I regulering av støy blir det ofte vist til støyrettleiarar frå Miljødirektoratet, som fortel kor mykje støy aktivitet kan medføre i nabo sin bustad. Les meir om støy i støyrettlederen til miljødirektoratet.

Korleis klage på støy?

Karmsund havn har sin egen klageportal for støy. Denne kan du bruke dersom du med høy sannsynlighet mener at støyen kommer fra Karmsund havn, som vil si deres kai eller båter som er på deres kai. 

Meir informasjon om støy som forureining

Miljøstatus.no har ein eiga side for støy, kor ein kan lese om trend for støypåkjenning, kjelder, konsekvensar og tiltak for å redusere støy. Sida viser og eit kart over støy frå deler av fylkesveg og Europaveg på Karmøy.